In mijn artikelen vind u de term Taxonomische indeling. De taxonomische indeling neem ik over uit de wikipedia. Als voorbeeld neem ik de Akelei. De taxonomische indeling (of taxonomie) is de wetenschap van het indelen van individuen of objecten in groepen Met de term taxonomie kan zowel de methode worden bedoeld die bij het indelen wordt toegepast, als de hiërarchische ordening die het resultaat ervan is.
Zo’n hiërarchische ordening wordt ook wel een classificatie genoemd. Vrijwel alles kan volgens de taxonomische indeling worden ingedeeld: levende wezens, plantengemeenschappen, dingen, plaatsen, gebeurtenissen, enzovoort. Ik beperkt me hier tot de taxonomie van de planten ofwel het plantenrijk.
Carl Linaeus, de grote indeler
De volgorde is dan als volgt:
Rijk: Plantae (planten)
Stam: Embryophyta (landplanten)
Klasse: Spermatopsida (zaadplanten)
Clade: Bedektzadigen
Clade: ‘nieuwe’ tweezaadlobbigen
Orde: Ranunculales
Familie: Ranunculaceae (ranonkelfamilie)
Naast bovengenoemde termen noem ik ook vaak de soort. De indeling van planten- en dierenrijk zijn niet uniform. Regelmatig kom ik meerdere termen tegen voor dezelfde plant, of andere indelingen. Ik neem echter aan dat de Taxonomische indeling door Wikipedia de meest gangbare is.
Studenten en wetenschappers raad ik aan mijn site en de hier genoemde taxonomische indeling niet als benchmark te nemen. U kunt daarvoor beter wetenschappelijke werken gebruiken. Ten overvloede merk ik ook nog even op dat deze site niet de pretentie heeft een wetenschappelijk naslagwerk te zijn. Deze site is een handleiding voor tuinliefhebbers die een aardig rijtje wetenswaardigheden over diverse planten en plantensoorten voorgeschoteld krijgen waarmee ze de planten in hun tuin in bloei kunnen krijgen en houden cq behouden.
Wat is de taxonomie (taxonomische indeling) nu eigenlijk?
Taxonomie is de wetenschap van het indelen van individuen of objecten in groepen Met de term taxonomie kan zowel de methode worden bedoeld die bij het indelen wordt toegepast, als de hiërarchische ordening die het resultaat ervan is. Zo’n hiërarchische ordening wordt ook wel een classificatie genoemd. Vrijwel alles kan taxonomisch worden ingedeeld: levende wezens, plantengemeenschappen, dingen, plaatsen, gebeurtenissen, enzovoort. Ik beperkt me hier tot de taxonomie van de planten ofwel het plantenrijk.
Planten taxonomie
De wetenschap die zich bezig houdt met het onderzoek naar die groepsindeling bij planten, is de plantentaxonomie. Taxon (meervoud: taxa) betekent eenheid of groep. Nomos is naam. Taxonomie betekent dus “naamgeving van planten”.
Hoe wordt in de plantentaxonomie nu zo’n indeling in groepen gemaakt? Meestal begint men daar voor bij een kleine groep met planten die allemaal heel veel op elkaar lijken en waarvan men verwacht dat ze allemaal uit dezelfde voorouders zijn ontstaan. Bij wilde planten noemt men die groep een soort (Latijn: species). Daarna gaat men kijken of er soorten zijn die op elkaar lijken. Soorten die bijvoorbeeld allemaal dezelfde vreemde bloemvorm hebben. Die soorten deelt men dan weer samen in één groep in. Deze groep noemt men een geslacht (Latijn: genus, meervoud: genera).
Vindt men nu één of meer geslachten die voor een paar kenmerken op elkaar lijken, dan kunnen die ook weer samen in een groep geplaatst worden.
Deze groep heet een familie (Latijn: familia).
Eén of meer families zijn samen een orde (Latijn: ordo),
één of meer ordes vormen samen een klasse (Latijn: classis),
één of meer klassen vormen samen een afdeling (Latijn: devisio)
en alle afdelingen bij elkaar vormen samen het plantenrijk
Al deze groepen onder elkaar, met de grootste groep bovenaan, geeft het onderstaande schema weer, en ziet de taxonomische indering er voor de witte klaver (Trifolium repens) als volgt uit:
PLANTENRIJK – Regnum Vegetabile
AFDELING – Spermatophyta
KLASSE – Dicotyledonae
ORDE – Fabales
FAMILIE – Fabaceae
GENUS – Trifolium
SOORT – Repens
Soms gaat men nog iets verder met het onderverdelen in groepen en worden er ook nog groepjes gemaakt binnen de soort. Drie van dergelijke onderverdelingen zijn: de ondersoort, de variëteit en de forma
Linaeus is de man die in de 18e als eerste een indeling heeft gemaakt van het planten- en dierenrijk . Hij was daamee de eerste en grondlegger van alle huidige biologische ordeningen. Een groot deel van zijn werk is nog altijd toonaangevend.
Zijn indelingen en ordeningen waren vooral gebaseerd op de uitwendige bouw van planten en dieren. De ontwikkeling van de microscoop in de 17e eeuw maakte het mogelijk niet alleen naar het uitwendige maar ook naar de inwendige structuur van de anatomie te kijken.
Onderstaande uitgangen zijn een vingerwijzing naar de naamgeving:
Rang & uitgang
Stam / -phyta
Onderstam / -phytina
Klasse / -opsida
Onderklasse / -idea
Orde / -ales
Superfamilie of familie / -aceae
Onderfamilie / -oideae
Supertribus of Tribus / -eae
Ondertribus / -inae
Cladistiek
Cladistiek of cladisme is een analysemethode die gebruikt wordt in de biosystematiek om de evolutionaire relaties tussen organismen proberen te bepalen. Evolutionaire verwantschap kan alleen worden aangetoond op grond van synapomorfieën: de gemeenschappelijke eigenschappen van alle leden van een groep, die ze geërfd hebben van de laatste gemeenschappelijke voorouder van die groep.
Bedektzadigen
Er zijn in het verleden verschillende indelingen gebruikt, die regelmatig ook nog worden aangepast (bijvoorbeeld het Engler-systeem en het Wettstein-systeem). Arthur Cronquist publiceerde in 1981 het Cronquist-systeem. In de negentiger jaren is door de Angiosperm Phylogeny Group een nieuwe indeling gepubliceerd (zie ook het boek van W.S. Judd en anderen), gebaseerd op het DNA van chloroplasten bij bedektzadigen. De nieuwste indeling is APG II (2003): dit wordt in de Nederlandstalige Wikipedia gebruikt. De indeling omvat een klein gedeelte van de planten, maar dus niet de naaktzadigen, de varens, de bladmossen, de levermossen en de hauwmossen.
Geef een reactie